دعوای اثبات و نفی نسب

مقدمه

یکی از مهم ترین مباحث مطرح در حقوق خانواده، مفهوم نسب(دعوای اثبات و نفی نسب) است.  چرا که وجود یک رابطه نسبی، آثار و تکالیفی را ایجاد میکند.: از جمله آنها  موجب ارث است. که در ماده 861 ق.م به آن اشاره شده است. و همچنین موضوع الزام به انفاق از سوی اقارب نسبی نسبت به اشخاصی که که در وضعیت معیشتی خود دچار مضیغه هستند. که در این خصوص نیز مواد 1195 الی 1206 ق.م به تفصیل آن را بیان نموده است. موضوع دیگری که ارتباط مستقیم با نسب دارد. موانع نکاح است،چرا که مطابق ماده 1045ق.م نکاح با برخی اقارب نسبی ممنوع و باطل می باشد.

طرح مساله…

در مورد روابط خارج از چارچوب ازدواج. زمانی که طفلی نامشروع متولد می گردد. اصولا بحث اثبات نسب به وجود میاد.

امروزه یکی از رایج ترین راه های اثبات رابطه نسبی، آزمایش ژنتیک است. اماره فراش نیز یکی از راه های رایج اثبات نسب(دعوای اثبات و نفی نسب) است.

نسب در لغت به معنای پیوند خویشاوندی، به ویژه پیوند پدری و نیاکان و نیاکان پدری است.

اماره فراش به چه معنا است؟

اولین راه اثبات نسب یک طفل، تمسک به اماره فراش می باشد. اماره فراش یا ابوت، در اصطلاح حقوقی عبارتست از طفلی که از زن شوهرداری به دنیا آمده باشد، فرزند شوهر تلقی می شود و ملحق به اوست.

در حقوق ایران قاعده فراش مبتنی بر دو ماده 1158 و 1159 ق.م است و ماده 1322ق.م نیز صریحا آن را جز ادله اثبات دعوا آورده است. اجرای اماره فراش نیز هنگامی است که اولا: بین زوجین نزدیکی واقع شده باشد ثانیا: از تاریخ نزدیکی تا زمان تولد طفل کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد.

در مورد اثبات نسب علاوه بر اماره فراش می توان از شهادت شهود یا از امارات قضائی نیز استفاده نمود. به طور مثال فرزندی سالیان سال در خانواده ایی می زیسته و رفتار پدر و مادر خانواده با او حاکی از رابطه نسبی میان آن ها بوده است.

این مطلب را هم مطالعه نمایید: حضانت فرزند

دعوای نفی نسب 

کسی که ظاهرا با دیگری قرابت نسبی دارد منکر وجود رابطه نسبی می گردد و نفی نسب ممکن است از طرف پدر طفل صورت گیرد یا از طرف اشخاص دیگر که صورت اول را ((نفی ولد)) نیز می نامند.

 دعوای نفی ولد به شرح ذیل می باشد: 

تعارض نسب با اماره فراش 

اولین رکن دعوای نفی نسب یا نفی ولد از طرف پدر، اثبات تعارض تولد فرزند با اماره فراش می باشد یا اینکه با ادله و اسناد و مدارک دیگری ثابت نماید که هرچند طبق اماره فراش، فرزند ملحق به وی می باشد، لکن بر اساس سایر ادله و مدارک از جمله شهادت شهود، آزمایش و غیره اماره فراش درست نیست.با توجه به اینکه در تعارض ادله با اماره، ادله حاکم خواهد بود می تواند تقاضای نفی ولد را از محاکم قضایی صالح بخواهد چرا که اماره یک فرض متداول و غالب بوده و اثبات خلاف آن امکان پذیر است.

شرایط اماره فراش در زمان نکاح    

در صورتی اماره فراش بر رابطه ای حاکم خواهد بود که از تاریخ تولد کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد.

اثر حاکمیت اماره فراش این است که طفل متولد د زمان رابطه زوجیت را به شوهر ملحق کند

شرایط اماره فراش در زمان انحلال نکاح:   

بر اساس ماده 1159 ق.م طفل متولد بعد از انحلال نکاح در صورتی ملحق به شوهر می شود که:

اولا: مادر هنوز شوهر نکرده باشد

ثانیا: از تاریخ انحلال نکاح تا روز ولادت طفل بیش از ده ماه نگذشته باشد

ثالثا: از تاریخ نزدیکی تا زمان ولادت کمتر از شش ماه نگذشته باشد

اثبات خلاف اماره فراش چگونه است؟      

نفی ولد ممکن است از طریق لعان یا به وسیله دلایل دیگر، از جمله شهادت و کارشناسی صورت گیرد.

لعان،نوعی سوگند است که در حقوق اسلام،در موردی که شوهر نسبت زنا به زوجه دائمه دهد،یا طفل متولد از او را از خود نفی کند، می توان به آن متوسل شد.

متداول ترین دلیل در مورد نفی نسب را می توان همان آزمایش ژنتیک دانست زیرا خواهان دعوای نسب می تواند به عنوان دلیل به آزمایش ژنتیک استناد نموده و این شیوه مطمئن ترین راه وصول به حقیقت است.